Hoe kun je zonder oordeel naar jezelf kijken?

‘Kan ik nou niets in 1 keer?’, ‘Waarom doe ik nou niet een keer normaal?’, ‘Oooh, wat dom van me!’, ‘Wat heb ik een grote fout gemaakt!’, ‘Ik kom ook nooit in actie, zo komt er toch niets van me terecht?’

Veroordelen

Oordeel. We hebben er een handje van. Naar anderen, zeker. Maar ook – en misschien vooral – naar onszelf. Zullen we meteen even onderscheid maken tussen VERoordelen en BEoordelen? Beoordelen doen we de hele dag door, bewust en vooral onbewust en dat is hartstikke goed. We hebben ons beoordelingsvermogen nodig om in de wereld te overleven: ‘Kan ik bij rood nu beter wachten of toch doorlopen? Er komt niets aan en ik kan ook goed door de bocht kijken… toch maar snel even door?’ Oké, het mag niet, maar het kán wel, dat kunnen we vaak prima beoordelen. Dat wordt meteen anders wanneer we véroordelen: ‘O jee, ik ben al halverwege de weg en nu komt die auto wel heel snel op me af. Waarom wilde ik dan ook door rood lopen? Wat een sukkel ben ik dat ik dacht dat dat ‘wel even’ kon en dat ik heus goed uitkeek… niet dus. Rennen!’

Wanneer we anderen of onszelf véroordelen, keuren we af wat anderen of wijzelf doen. En over dat laatste wil ik het hier hebben. Want, waarom doen we dat? Laten we eens kijken naar een aantal belangrijke oorzaken.

Overtuigingen

Wanneer we opgroeien, maken we in onze hersenen blauwdrukken van ervaringen. Heftige ervaringen laten meteen een forse blauwdruk achter, maar de meeste blauwdrukken ontstaan doordat we geconditioneerd worden: we maken keer op keer eenzelfde ervaring mee, waardoor patronen inslijten. Zo ook patronen die we ‘overtuigingen’ noemen. Dit zijn negatieve geloven over onszelf, anderen en de wereld om ons heen. Er is een groep overtuigingen die erg sterk aanwezig is in onze hersenen: oordelen. ‘Ik kan het niet’, ‘Ik ben niets waard’, ‘Ik ben dom’, ‘Ik ben niet te vertrouwen’. Deze overtuigingen ontstaan meestal in onze kindertijd en ook meestal door ouderfiguren (daar zijn ze weer;) . Dat komt bijvoorbeeld doordat zij dezelfde oordelen over zichzelf hebben en deze (onbewust) aan jou spiegelen. Of doordat zij deze overtuigingen te pas en te onpas (onbewust) op jou leggen. Het ontbreken van complimentjes, lieve woorden of zorgzame aandacht kan er ook voor zorgen dat jij jezelf veroordeeld. En het kan ook ontstaan door oudere broers of zussen die al meer weten of kunnen dan jij, waardoor je steeds denkt dat je iets niet kan.

Zelf had ik een vader die ‘het altijd beter wist’. Hij kon niet tegen zijn verlies en ging altijd de strijd met ons aan, zo is mijn herinnering. Ook vond hij mijn moeder erg dom en was een zeven een cijfer dat je kreeg als je je best niet had gedaan. Je begrijpt: ik voelde me dom. Wanneer ik in mijn volwassen leven iets deed wat niet handig uitpakte (en dat komt nogal eens voor) dan vond ik mezelf weer oliedom, want dat was het oordeel dat ik over mezelf had, dat in de vorm van een blauwdruk in me gegrift stond.

Dit duurde voort totdat ik besefte dat ik eigenlijk niet dom ben, maar best slim (zie bijvoorbeeld mijn LinkedIn post naar aanleiding van  Joris Luyendijks’ ‘De 7 vinkjes’. Toen ik dat ontdekte, ben ik iets anders gaan geloven, namelijk: ik ben best slim en ik doe soms iets onhandigs of ik kan niet alles. En zo is het.

Positief geloof

Wanneer we oordelen, wijzen we onszelf af. Het is inmiddels nationale cultuur geworden om dit (ook zeker bij anderen) te doen, dus we worden er dagelijks veelvuldig mee geconfronteerd. Maar het kan anders, we kunnen onze oordelen onder de loep nemen en onszelf bevragen: ‘Klopt het eigenlijk wel dat ik dit over mezelf zeg?’, ‘Geloof ik dit echt, of is het onbewust onderdeel geworden van mijn blauwdruk?’, ‘En als ik dit niet geloof, wat zou ik dan wel kunnen geloven?’ Op deze vrij simpele manier kunnen we oordelen ombuigen naar positieve geloven over onszelf. Waardoor onze eigenwaarde een klein beetje toeneemt en de schaamte afneemt. Het heeft mij stap voor stap geholpen om liefdevoller, geduldiger en zachtmoediger naar mezelf te kijken. Nu zie ik mezelf als een lerend mens die best slim is. En dat is heel wat fijner dan een domme doos 😊.

Spreekt dit artikel je aan? Lees dan ook eens de boeken van Ontdek je Heilige Graal. Ben je nieuwsgierig geworden naar wat we allemaal organiseren? Geef je dan op voor één van onze events. Je kunt ook eens luisteren naar onze podcast voor meer inspiratie. Aflevering 59 gaat over onze oordeelloosheid.

Ik ben Rianne van Kuil, auteur van Ontdek je Heilige Graal – Jouw reis van trauma naar
heling, trauma- en ervaringsdeskundige en podcastmaker. Ik geloof dat volledige heling van trauma mogelijk is en begeleid mensen op die reis.

Fotocredit: iStock fedrelena