Waarom hebben we overlevingsmechanismen?

‘Niemand hoeft mij te vertellen wat ik wel en niet mag doen en wie dat toch doet, krijgt dat van me te horen’. ‘Ik kan echt niet tegen ruzie, dan loop ik weg’. ‘Ik ben een echte pleaser, ik maak anderen het graag naar de zin’. ‘Wanneer iemand onaardig doet, bevries ik’.

We hebben allemaal overlevingsmechanismen. Gelukkig maar! Want die hebben we nodig bij echt gevaar. Wanneer we angstig worden, omdat we bijvoorbeeld in een verkeersongeluk dreigen te raken of iemand ons mishandelt, dan is het heel belangrijk om direct en impulsief te reageren op dit gevaar. Dat doen onze overlevingsmechanismen dan voor ons. Zo kunnen we vleien, vechten, vluchten of bevriezen. Maar ook ons territorium (ons gezin, ons geloof of onze voetbalclub) bewaken of wanneer ons voortbestaan in gevaar is, ons voortplanten zijn overlevingsmechanismen. Zo overleven we snel, met de minste energieverlies en het beste resultaat.

Maar, in een maatschappij waarin we de hele dag onder druk en stress werken of studeren, we niet meer goed snappen hoe we een gezonde relatie met onszelf of anderen aangaan en we overprikkeld worden door onze beeldschermen, snapt ons systeem niet meer wanneer er nou écht gevaar is. Langdurige achtergrondstress zorgt, net als acuut gevaar, voor (nor)adrenaline en cortisol. Door deze twee (stress) hormonen, staan we continue in een staat van overleven.  Hierdoor reageren we ook sneller met een kort lontje, vluchten we in het bingen van een serie of in het drinken van alcohol en verdoven we onszelf, door ons niet meer écht te verbinden aan onszelf of anderen. We óverleven dus massaal, in plaats van dat we léven.

Om volledig in het nu te kunnen leven is het op de eerste plaats belangrijk dat we minder prikkels te verwerken krijgen: telefoon regelmatig uit, geen suiker of alcohol en minder stress. En op de tweede plaats (of eerste?) is het essentieel dat we onze pijn verwerken. Want, door met onverwerkte pijn rond te lopen geven we onze hersenen continu het signaal: ‘Er is gevaar, dreiging en onveiligheid. In ons. Doe iets.’ Hierdoor pleasen we, gehoorzamen we blind regels en autoriteiten, geven we fel onze grenzen aan of voelen we ons leeg en eenzaam.

Wanneer we werken aan het helen van onze oude pijn en angsten, maken we onszelf beetje bij beetje veilig, waardoor ons zenuwstelsel en onze hersenen minder alarm slaan en in balans kunnen komen. Hierdoor spreken we alleen nog wanneer er écht gevaar is, onze overlevingsmechanismen impulsief aan en leven we verder in verbinding met alles in ons en met wie we kiezen om in verbinding te leven. Dan óverleven we niet, maar léven we.

Spreekt dit artikel je aan? Lees dan ook eens de boeken van Ontdek je Heilige Graal. Ben je nieuwsgierig geworden naar wat we allemaal organiseren? Geef je dan op voor één van onze events. Je kunt ook eens luisteren naar onze podcast voor meer inspiratie. Aflevering 85 gaat over onze overlevingsmechanismen.

Ik ben Rianne van Kuil, auteur van Ontdek je Heilige Graal – Jouw reis van trauma naar
heling, trauma- en ervaringsdeskundige en podcastmaker. Ik geloof dat volledige heling van trauma mogelijk is en begeleid mensen op die reis.

Fotocredit: iStock